Ceny dumpingowe to jedno z bardziej  kontrowersyjnych zjawisk w gospodarce rynkowej, łączące w sobie pozorną korzyść dla konsumentów z realnym zagrożeniem dla zdrowej konkurencji. Jest narzędziem agresywnej walki o rynek, które może prowadzić do osłabienia lub eliminacji konkurentów, a w dalszej perspektywie – do monopolizacji i wzrostu cen. Z tego względu jest ono traktowane jako praktyka nieuczciwej konkurencji i podlega regulacjom prawnym zarówno w Polsce, jak i w Unii Europejskiej. Kiedy niskie ceny będą uznane za ceny dumpingowe? Jakie kary przewidziane są za stosowanie cen dumpingowych? Jak można walczyć z podmiotami stosującymi ceny dumpingowe?

Autor bloga:
Maciej Lipiński
radca prawny

+48 502 125 029
m.lipinski@lipinskiwalczak.pl

Ceny dumpingowe – co to znaczy?

Ceny dumpingowe to sytuacja, w której przedsiębiorstwo sprzedaje swoje towary lub usługi poniżej kosztów ich wytworzenia albo po cenach znacznie niższych niż na rynku krajowym, często w celu zdobycia przewagi konkurencyjnej lub wyeliminowania rywali. Takie działania mogą krótkoterminowo wydawać się korzystne dla konsumentów ze względu na niskie ceny, jednak w dłuższej perspektywie prowadzą do zaburzeń konkurencji, osłabienia lokalnych firm i uzależnienia rynku od dostawcy stosującego dumping.

Dumping cenowy działa w ten sposób, że przedsiębiorstwo świadomie obniża ceny swoich towarów lub usług poniżej poziomu kosztów produkcji albo poniżej cen stosowanych na rynku krajowym, aby zdobyć przewagę nad konkurencją. W krótkim okresie konsumenci korzystają, bo mogą kupować produkty taniej. Jednak dla konkurentów oznacza to ogromną presję – często nie są w stanie sprzedawać poniżej kosztów bez ponoszenia strat. Gdy rywale zostaną osłabieni lub wyeliminowani z rynku, firma stosująca dumping uzyskuje silniejszą, a czasem wręcz monopolistyczną pozycję. Wtedy zwykle zaczyna podnosić ceny, by zrekompensować wcześniejsze straty i maksymalizować zyski.

Definicja cen dumpingowych

W polskim prawie nie ma jednej, precyzyjnej definicji pojęcia „cen dumpingowych”, ale można je wyprowadzić wprost z brzmienia przepisów dotyczących czynów nieuczciwej konkurencji.

Zgodnie z art. 15 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (z 16 kwietnia 1993 r.), za czyn nieuczciwej konkurencji uznaje się sprzedaż towarów lub usług poniżej ich kosztów wytworzenia lub świadczenia, albo ich odsprzedaż poniżej kosztu zakupu, jeżeli ma ona na celu eliminowanie innych przedsiębiorców. W praktyce oznacza to, że przez cenę dumpingową rozumie się taką, która jest sztucznie zaniżona – albo poniżej kosztów wytworzenia, albo poniżej ceny zakupu – i służy wyeliminowaniu konkurencji.

Dumping cenowy a prawo europejskie

W prawie Unii Europejskiej dumping cenowy traktowany jest jako nieuczciwa praktyka handlowa, szczególnie w odniesieniu do towarów importowanych spoza UE. Zgodnie z przepisami Światowej Organizacji Handlu (WTO) oraz regulacjami UE, dumping ma miejsce wtedy, gdy produkt jest eksportowany po cenie niższej niż jego „wartość normalna”, czyli cena stosowana na rynku wewnętrznym kraju eksportera.

Prawo unijne nie zakazuje samego dumpingu wprost, ale pozwala reagować, gdy powoduje on istotną szkodę dla przemysłu unijnego. Podstawowym narzędziem są cła antydumpingowe, które mogą zostać nałożone przez Komisję Europejską po przeprowadzeniu specjalnej procedury dochodzeniowej. Dochodzenie takie sprawdza m.in.:

– czy występuje dumping (czy ceny eksportowe są niższe od wartości normalnej),

– czy spowodował on szkodę dla unijnych producentów,

– czy istnieje bezpośredni związek między dumpingu a szkodą.

Podstawę prawną powyższego  stanowi obecnie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1036 w sprawie ochrony przed przywozem produktów po cenach dumpingowych z krajów niebędących członkami UE.

Ceny dumpingowe, czy są legalne?

Ceny dumpingowe w polskim prawie uznaje się za czyn nieuczciwej konkurencji, w myśl przepisów art. 15 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (z 16 kwietnia 1993 r.). Prawo UE nie penalizuje dumpingu wprost, ale chroni wspólny rynek poprzez instrumenty antydumpingowe, nakładane wtedy, gdy dumping szkodzi unijnym producentom.

Formy dumpingu

Dumping może przybierać różne formy, zależnie od celu i charakteru działań przedsiębiorstwa:

#1) Dumping sporadyczny – stosowany okazjonalnie, najczęściej w sytuacji, gdy producent ma nadwyżki towarów, których nie może sprzedać na rynku krajowym. Wtedy oferuje je za granicą po bardzo niskich cenach, aby ograniczyć straty z magazynowania lub utraty wartości produktów.

#2) Dumping stały (ciągły) – długofalowa strategia przedsiębiorstwa polegająca na systematycznym sprzedawaniu towarów na rynkach zagranicznych taniej niż na rynku krajowym. Może być elementem strategii ekspansji i zdobywania udziałów w nowych rynkach.

#3) Dumping drapieżny (łupieżczy) – najbardziej agresywna forma dumpingu. Polega na celowym obniżaniu cen do poziomu poniżej kosztów produkcji, aby wyeliminować konkurentów z rynku. Po ich osłabieniu lub upadku przedsiębiorstwo podnosi ceny, korzystając z dominującej pozycji.

#4) Dumping odwetowy – stosowany w reakcji na działania konkurencji lub państw trzecich, które wcześniej wprowadziły dumping. Przedsiębiorstwo lub kraj decyduje się na obniżenie cen w eksporcie, aby zneutralizować nieuczciwe praktyki rywala.

Dumping wzajemny – sytuacja, w której dwa państwa lub dwie firmy prowadzą względem siebie wymianę towarów w cenach dumpingowych, często w różnych branżach, co paradoksalnie może być dla obu stron korzystne.

(Nie)Korzyści płynące z dumpingu

Dla przedsiębiorcy stosującego ceny dumpingowe taka strategia może przynieść kilka wymiernych korzyści, mimo że jest obarczona ryzykiem prawnym i finansowym:

#1) Zdobycie udziałów w rynku – niskie ceny pozwalają szybko przyciągnąć klientów i zwiększyć sprzedaż, szczególnie na rynkach zagranicznych.

#2) Eliminacja lub osłabienie konkurencji – firmy, które nie mogą sprzedawać poniżej kosztów, często tracą płynność finansową, ograniczają działalność albo całkowicie wypadają z rynku.

#3) Budowa pozycji monopolistycznej lub dominującej – po wyeliminowaniu rywali przedsiębiorstwo zyskuje większą kontrolę nad rynkiem i swobodę w kształtowaniu cen.

#4) Efekt skali – wzrost sprzedaży może obniżać jednostkowe koszty produkcji (np. przez bardziej efektywne wykorzystanie mocy produkcyjnych).

#5) Promocja i rozpoznawalność marki – atrakcyjna cena działa jak forma agresywnej reklamy, dzięki której konsumenci poznają produkt i mogą pozostać lojalni nawet po podwyżce cen.

#6) Dostęp do nowych rynków – dumping może być narzędziem wejścia na rynki zagraniczne, gdzie w normalnych warunkach konkurencja cenowa uniemożliwiłaby ekspansję.

Ceny dumpingowe – jakie kary?

W polskim prawie sprzedaż towarów lub usług poniżej kosztów ich wytworzenia (dumping cenowy) traktowana jest jako czyn nieuczciwej konkurencji na podstawie ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Choć przepisy nie przewidują jednej „sztywnej” kary, to przedsiębiorca stosujący dumping może ponieść konsekwencje cywilne i karne:

Odpowiedzialność cywilna (art. 18 ustawy)

Konkurenci lub poszkodowane podmioty mogą żądać od przedsiębiorcy m.in.:

– zaniechania niedozwolonych działań,

– usunięcia skutków dumpingu (np. wycofania nieuczciwych ofert),

– złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia o odpowiedniej treści i formie (np. w mediach),

– naprawienia szkody na zasadach ogólnych (odszkodowanie),

– wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,

– zasądzenia odpowiedniej kwoty pieniężnej na cel społeczny związany np. z kulturą czy ochroną dziedzictwa narodowego.

Odpowiedzialność karna (art. 23 ustawy)

Za stosowanie praktyk stanowiących czyn nieuczciwej konkurencji przedsiębiorcy grozi:

– grzywna,

– kara ograniczenia wolności,

– kara pozbawienia wolności do 2 lat.

Dumping cenowy w Polsce może skończyć się nie tylko obowiązkiem wypłaty odszkodowania czy utratą zysków, ale nawet odpowiedzialnością karną przedsiębiorcy.

Jak możesz walczyć z dumpingiem cenowym?

Po pierwsze,  poszkodowany przedsiębiorca , bo bezskutecznej próbie wezwania konkurenta do zaniechania nieuczciwych czynów, może złożyć pozew do sądu na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Poszkodowana firma może żądać od konkurenta zaniechania praktyk dumpingowych, usunięcia ich skutków, odszkodowania, wydania bezpodstawnych korzyści czy publikacji przeprosin. Jeśli dumping ma charakter uporczywy, rozważyć można  zawiadomienia organów ścigania, a tym samym uruchomienie procesu  pociągnięcia do odpowiedzialności karnej nieuczciwego kontrahenta (grzywna, ograniczenie wolności, do 2 lat pozbawienia wolności). W przypadku działań większych  podmiotów można zgłosić sprawę do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK), który może przeprowadzić postępowanie antymonopolowe. W przypadku dumpingu cenowego w handlu zagranicznym np. import tanich towarów spoza UE, można wnieść nawet skargę do Komisji Europejskiej. Ta po przeprowadzeniu postępowania antymonopolowego może zadecydować o nałożeniu ceł antydumpingowych na danego przedsiębiorcę.

Kim jestem?

Maciej Lipiński

Jestem radcą prawnym i wieloletnim praktykiem z tematyki nieuczciwej konkurencji. Niezależnie od tego, czy jesteś pokrzywdzony czy pozwanym, oferujemy Ci profesjonalne doradztwo prawne oraz kompleksową reprezentację w procesach sądowych.

Tel.+48 502 125 029
Mail: m.lipinski@lipinskiwalczak.pl