Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa może przybierać różne formy – od celowego działania byłych pracowników, współpracowników czy podwykonawców, po niezamierzone ujawnienie wynikające z zaniedbania procedur wewnętrznych. W praktyce takie incydenty mogą prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych i finansowych, a także osłabienia pozycji rynkowej firmy. W jakich sytuacjach najczęściej dochodzi do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa? Tym razem przedstawiam kilka konkretnych przykładów z życia każdego przedsiębiorstwa.

Autor bloga:
Maciej Lipiński
radca prawny

+48 502 125 029
m.lipinski@lipinskiwalczak.pl

Czym jest tajemnica przedsiębiorstwa?

Zgłębianie tematu należało by zacząć od wytłumaczenia tego czym w ogóle jest tajemnica przedsiębiorstwa. Definicja ta pojawiała się już kilka razy na tym blogu. W związku z tym że nie każdy jest stałym czytelnikiem bloga, przytoczę ją wiec ponownie w możliwie największym skrócie. Tajemnica przedsiębiorstwa to informacje posiadające wartość gospodarczą, które nie są powszechnie znane ani łatwo dostępne, a ich ujawnienie mogłoby zaszkodzić przedsiębiorcy. Dodatkowo, aby dany zbiór informacji mógł zostać uznany za tajemnicę przedsiębiorstwa, firma musi podjąć odpowiednie działania w celu zachowania jego poufności.

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – co mówią przepisy?

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa nie ma transparentnej definicji w przepisach polskiego prawa. Co oznacza zatem naruszenie takiej tajemnicy? Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji w art. 23 informuje, że osoba, która:

– mimo obowiązku zachowania poufności danych ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności informacje stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa, wyrządzając tym poważną szkodę przedsiębiorcy;

– ujawnia lub wykorzystuje we własnej działalności uzyskane bezprawnie informacje stanowiące tajemnice handlowe przedsiębiorstwa;

– ujawnia lub wykorzystuje informacje stanowiące tajemnice handlową przedsiębiorstwa uzyskane poprzez udział w postępowaniu sądowym dotyczącym czynu nieuczciwej konkurencji lub dostęp do akt takiej sprawy, jeśli została wyłączona jawność rozprawy;

podlega grzywnie oraz karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 2 lat.

Idąc dalej tym tropem w art. 11 ust. 1 tej samej ustawy pojawia się natomiast definicja czynu nieuczciwej konkurencji, którego formą w tym przypadku  jest właśnie naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa. W myśl tego artykułu czynem nieuczciwej konkurencji jest ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Przykłady naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa

Jako iż zawiłe przepisy najlepiej tłumaczy się na przykładach, poniżej przedstawiam często powtarzające się w naszej Kancelarii sytuacje klientów, w których doszło do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa. Poniżej wskażę przykłady zachowań nieuczciwego pracownika, ale należy je odnieść bezpośrednio również do sytuacji, gdy współpracownik związany jest umową B2B czy też strony łączy inna umowa cywilnoprawna (zlecenie, dzieło etc).

Były pracownik upublicznia poufne dane

Jedną z najczęściej występujących sytuacji, w ramach których dochodzi do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa jest zdarzenie, gdy były pracownik upublicznia poufne dane swojego byłego pracodawcy. Pracownik mający dostęp do wrażliwych danych może bowiem „wynieść” je z firmy np. przy okazji pracy zdalnej. Z czasem świadomie lub nie może też zacząć je udostępniać np. poprzez umieszczenie ich na publicznym dysku w chmurze w Internecie lub przesyłanie osobom trzecim. Upublicznienie poufnych danych może narazić firmę na poważne straty, w tym utratę przewagi konkurencyjnej, uszczerbek na reputacji czy odpływ klientów.

Pracownik przekazuje poufne dane nowemu pracodawcy

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa będzie miało miejsce, gdy były pracownik, posiadający dostęp do poufnych danych, udostępnia je nowemu pracodawcy bez zgody poprzedniego przedsiębiorstwa. Może to dotyczyć np. listy klientów, szczegółów współpracy handlowej, specyfikacji technologicznej produktów czy procesów produkcyjnych. Takie działanie stanowi naruszenie obowiązku zachowania poufności i może prowadzić do odpowiedzialności cywilnej, a nawet karnej (na mocy przepisów kodeksu karnego dotyczących nieuprawnionego ujawniania informacji gospodarczych), szczególnie jeśli wykaże się, że zostało dokonane w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Konkurent uzyskuje dane bez „pozwolenia”

Do naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa może dojść również, gdy konkurencyjna firma w nieuprawniony sposób uzyska dostęp do poufnych planów danych np. marketingowych innego przedsiębiorstwa. Może się to odbyć w sposób pośredni np. poprzez uzyskanie informacji od byłego pracownika, który naruszył obowiązek zachowania poufności. Może mieć również charakter bezpośredni np. poprzez nielegalne przejęcie dokumentów, podsłuch elektroniczny, włamanie do systemów informatycznych, czy przekupienie pracownika. Tego typu działania mogą skutkować roszczeniami cywilnymi, w tym żądaniem odszkodowania i zakazu wykorzystywania pozyskanych informacji, a także odpowiedzialnością karną, jeśli doszło do czynu zabronionego, np. kradzieży danych czy szpiegostwa gospodarczego.

Podwykonawca wykorzystuje dane we własnej działalności gospodarczej

Znamiona naruszenia tajemnicy konkurencji ma też sytuacja, gdy podwykonawca, który w ramach współpracy uzyskał dostęp do know-how swojego zleceniodawcy, wykorzystuje te informacje do rozwijania własnej działalności gospodarczej. Działanie to może mieć różne formy np. skopiowanie technologii produkcji, procesów operacyjnych, receptur, metod sprzedaży czy strategii biznesowych bez zgody pierwotnego właściciela. Takie działanie jest szczególnie niebezpieczne, gdy podwykonawca, korzystając z pozyskanych informacji, staje się bezpośrednim konkurentem swojego zleceniodawcy, co może prowadzić do utraty klientów, przewagi rynkowej czy istotnych strat finansowych.

Nieprzestrzeganie procedur bezpieczeństwa

Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa może nastąpić na skutek niedopełnienia obowiązujących w miejscu pracy procedur dotyczących zachowania poufności, co prowadzi do niezamierzonego ujawnienia chronionych informacji. Może to wynikać z niewłaściwego zabezpieczenia dokumentów, błędnej konfiguracji systemów informatycznych, pozostawienia nośników danych w ogólnodostępnych miejscach czy braku odpowiedniego przeszkolenia pracowników w zakresie ochrony informacji. Przykładem takiego naruszenia może być sytuacja, w której poufne plany biznesowe zostają przypadkowo wysłane do niewłaściwego odbiorcy, niezabezpieczone pliki z danymi klientów są dostępne dla nieupoważnionych osób lub hasła dostępu do kluczowych systemów zostają zapisane w łatwo dostępnych miejscach. Tego rodzaju zaniedbania mogą prowadzić do utraty przewagi konkurencyjnej, wycieku wrażliwych danych i strat finansowych. W przypadku naruszenia z winy pracownika firma może dochodzić odpowiedzialności dyscyplinarnej, a jeśli skutkiem ujawnienia tajemnicy jest szkoda, także odszkodowania.

Co grozi za ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa?

Konsekwencje naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa mogą mieć różne formy. W przypadku pracownika zatrudnionego aktualnie na etacie naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa daje podstawy do zwolnienia dyscyplinarnego. W akapicie powyżej wspomnieliśmy już o odpowiedzialności karnej, do której dochodzi również odpowiedzialność cywilna. Na podstawie art. 18 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji poszkodowany przedsiębiorca może domagać się:

#1) zaniechania niedozwolonych działań

#2) usunięcia skutków niedozwolonych działań

#3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie

#4) naprawienia szkody

#5) wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści

#6) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny

Niestety, nie wszystkie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa są tak transparentne jak wskazałem powyżej. Dla przykładu, granica między legalnym wykorzystaniem wiedzy zawodowej (doświadczeniem) a skutecznym posądzeniem o nieuczciwe przejęcie poufnych informacji jest cienka. Dlatego w przypadku podejrzenia naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa często niezbędna jest pomoc wyspecjalizowanego radcy prawnego lub adwokata, który oceni sytuację, doradzi w zakresie możliwych działań prawnych oraz pomoże w zabezpieczeniu interesów firmy. Profesjonalne wsparcie prawne może nie tylko zwiększyć szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń, ale również zapobiec przyszłym naruszeniom poprzez odpowiednie wdrożenie procedur ochrony poufnych informacji.

Kim jestem?

Maciej Lipiński

Jestem radcą prawnym i wieloletnim praktykiem z tematyki nieuczciwej konkurencji. Niezależnie od tego, czy jesteś pokrzywdzony czy pozwanym, oferujemy Ci profesjonalne doradztwo prawne oraz kompleksową reprezentację w procesach sądowych.

Tel.+48 502 125 029
Mail: m.lipinski@lipinskiwalczak.pl