Sprzedaż podróbek to zjawisko, które wciąż stanowi poważny problem na rynku, narażając konsumentów na straty, a  przedsiębiorców na zarzuty nieuczciwej konkurencji. Towary oznaczone w sposób wprowadzający w błąd nie tylko podważają zaufanie do marek i obniżają standardy jakości, ale także naruszają przepisy prawa dotyczące ochrony własności intelektualnej i zasad uczciwego obrotu gospodarczego. Polski ustawodawca traktuje tego rodzaju praktyki jako czyn nieuczciwej konkurencji, przewidując zarówno odpowiedzialność cywilną, jak i karną dla osób zajmujących się handlem podróbkami. Jakie konsekwencje grożą sprzedawcom za oferowanie towarów podszywających się pod produkty innych marek?

Autor bloga:
Maciej Lipiński
radca prawny

+48 502 125 029
m.lipinski@lipinskiwalczak.pl

Podróbka, czyli wprowadzające w błąd oznaczenie towarów

Podróbka to towar oznaczony w sposób prowadzący w błąd, najczęściej poprzez bezprawne wykorzystanie cudzego znaku towarowego, logo, nazwy lub charakterystycznych cech produktu, które sugerują, że pochodzi on od renomowanego producenta. Celem takiego oznaczenia jest wywołanie u konsumenta fałszywego przekonania co do autentyczności, jakości, źródła lub pochodzenia towaru. W efekcie podróbki nie tylko wprowadzają klientów w błąd, ale również naruszają prawa własności intelektualnej, osłabiają reputację legalnych marek i stanowią formę nieuczciwej konkurencji.

Sprzedaż podróbek w polskim prawie

W polskim prawie wprowadzające w błąd oznaczenie towarów jest traktowane jako czyn nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (art. 10), zakazane jest takie oznaczanie towarów lub usług – w tym ich opakowań, nazw, symboli czy wyglądu – które może wprowadzać klientów w błąd co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania czy przydatności towaru. Ochrona obejmuje zarówno oznaczenia identyczne, jak i podobne do już istniejących, jeżeli mogą one wywołać u przeciętnego konsumenta błędne skojarzenia.

Sprzedaż podróbek w prawie UE

W prawie europejskim podróbka rozumiana jest przede wszystkim jako naruszenie praw własności intelektualnej, zwłaszcza znaków towarowych i wzorów przemysłowych. Kluczowe regulacje znajdują się w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 608/2013, które dotyczy egzekwowania praw własności intelektualnej przez organy celne. Dokument ten określa, że towary podrobione to w szczególności te, które bezprawnie noszą znak towarowy identyczny lub nieodróżnialny od zarejestrowanego znaku, a przez to naruszają prawa właściciela. Unijne przepisy przewidują mechanizmy zatrzymywania takich towarów przez służby celne, ich niszczenia oraz karania podmiotów wprowadzających je do obrotu. Oprócz tego dyrektywa 2004/48/WE w sprawie egzekwowania praw własności intelektualnej nakłada na państwa członkowskie obowiązek zapewnienia skutecznych środków cywilnoprawnych przeciwko naruszycielom, takich jak odszkodowania, zakazy czy konfiskata towarów. W praktyce prawo europejskie traktuje podróbki jako poważne zagrożenie dla uczciwej konkurencji, interesów konsumentów oraz bezpieczeństwa rynku, a walka z nimi jest jednym z priorytetów polityki gospodarczej i handlowej UE.

Kiedy towar zostanie uznany za podróbkę?

Towar można uznać za podróbkę wtedy, gdy jest on oznaczony w sposób, który bezprawnie naśladuje chronione elementy cudzego produktu – najczęściej znak towarowy, logo, nazwę, charakterystyczny wygląd lub inne cechy pozwalające zidentyfikować markę – i przez to może wprowadzać konsumenta w błąd co do jego pochodzenia, jakości czy autentyczności. Podróbką będzie więc np. produkt opatrzony znakiem identycznym albo łudząco podobnym do zarejestrowanego znaku towarowego, sprzedawany tak, jakby pochodził od znanego producenta, mimo że nie ma z nim żadnego związku. Istotne jest nie tylko to, że towar jest nieoryginalny, ale przede wszystkim fakt, że jego oznaczenie ma na celu podszycie się pod markę i wykorzystanie jej renomy w celu osiągnięcia zysku.

Jaka kara za sprzedaż podróbek?

Za sprzedaż podróbek, rozumianą jako wprowadzające w błąd oznaczenie towarów, grożą zarówno konsekwencje cywilne, jak i karne.

Odpowiedzialność cywilna

Na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz ustawy – Prawo własności przemysłowej właściciel praw (np. znaku towarowego) może żądać od sprzedawcy:

– zaniechania naruszeń,

– usunięcia skutków nieuczciwej praktyki (np. wycofania towaru z rynku),

– naprawienia szkody (odszkodowania),

– wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści,

– a także publikacji przeprosin lub wyroku w mediach.

Możliwe jest również zasądzenia odpowiedniej kwoty pieniężnej na cel społeczny związany np. z kulturą czy ochroną dziedzictwa narodowego.

Odpowiedzialność karna

Kodeks karny oraz Prawo własności przemysłowej przewidują sankcje za obrót podróbkami:

– grzywna,

– ograniczenie wolności,

– pozbawienie wolności od 3 miesięcy do nawet 5 lat – w zależności od skali naruszenia i tego, czy było ono prowadzone w celu osiągnięcia korzyści majątkowej na większą skalę.

Konfiskata towaru

Organy celne lub sąd mogą orzec zajęcie i zniszczenie podróbek, często na koszt sprawcy.

Gdzie zgłosić sprzedaż podróbek?

Sprzedaż podróbek można zgłosić w kilku miejscach, w zależności od sytuacji i skali zjawiska:

#1) Policja – sprzedaż podróbek jest przestępstwem, więc można  złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa osobiście na komisariacie lub online przez serwisy e-Policja. Policja ma uprawnienia do zabezpieczenia towarów, przesłuchania sprzedawców i skierowania sprawy do prokuratury.

#2) Prokuratura – jeśli sprawa dotyczy większej skali – np. hurtowej sprzedaży podróbek, zorganizowanej działalności albo importu całych transportów towarów – można zgłosić zawiadomienie bezpośrednio do prokuratury. Prokurator ma obowiązek zlecić działania Policji, KAS czy Straży Granicznej.

#3) Krajowa Administracja Skarbowa (KAS) / Służba Celno-Skarbowa – może przeprowadzić kontrolę w miejscu, gdzie sprzedawane są towary podrobione. Dodatkowo, na szczególną rolę w wykrywaniu i zatrzymywaniu podróbek sprowadzanych z zagranicy – np. na granicy, w portach czy w przesyłkach pocztowych i kurierskich. Funkcjonariusze KAS mogą zatrzymać podejrzane towary, powiadomić właściciela praw (np. producenta oryginalnej marki) oraz zniszczyć podróbki na koszt importera.

#4) Inspekcja Handlowa (UOKiK) – poszkodowany przedsiębiorca może zgłosić sprzedaż wprowadzających w błąd towarów w ramach ochrony konsumentów. Inspekcja Handlowa działa w ramach Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jej zadaniem jest ochrona konsumentów przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, w tym przed wprowadzającymi w błąd oznaczeniami towarów. Choć nie zawsze bezpośrednio zatrzymuje podróbki, może kontrolować sklepy i nakładać kary administracyjne na sprzedawców, którzy oferują towary niezgodne z deklaracją.

Jak walczyć ze sprzedażą podróbek?

Walka ze sprzedażą podróbek własnych produktów nie musi kończyć się na zgłoszeniu sprawy organom ścigania i kontroli, czy rejestracji znaku towarowego. Istnieje co najmniej kilka skutecznych działań, które pozwalają na aktywne przeciwdziałanie sprzedaży podróbek.

Pierwszym z nich jest zgłoszenie swojego znaku towarowego w procedurze Application for Action (AFA) w UE – wtedy służby celne mogą automatycznie zatrzymywać towary podejrzane o bycie podróbkami. Ułatwia to eliminację nielegalnych transportów jeszcze przed wejściem na rynek.

Kolejną interesującą opcją są narzędzia do wykrywania podróbek w Internecie (np. systemy monitorowania znaków towarowych, crawlery). Regularna kontrola ofert na portalach sprzedażowych może  skutecznie uniemożliwić sprzedaż nieuczciwym konkurentom.

Jeśli podróbki sprzedawane są w internecie (np. Allegro, OLX, Vinted, Amazon, eBay), warto skorzystać z opcji „zgłoś naruszenie” lub „zgłoś podejrzaną ofertę”. Większość dużych platform ma wdrożone procedury ochrony praw własności intelektualnej (np. programy typu VeRO na eBay czy Brand Registry na Amazonie). Po zgłoszeniu platforma może szybko usunąć ofertę, zablokować konto sprzedawcy i przekazać dane organom ścigania.

Kim jestem?

Maciej Lipiński

Jestem radcą prawnym i wieloletnim praktykiem z tematyki nieuczciwej konkurencji. Niezależnie od tego, czy jesteś pokrzywdzony czy pozwanym, oferujemy Ci profesjonalne doradztwo prawne oraz kompleksową reprezentację w procesach sądowych.

Tel.+48 502 125 029
Mail: m.lipinski@lipinskiwalczak.pl