Tajemnica przedsiębiorstwa – definicja, przykłady, kary
15 stycznia 2025 | kancelaria
Współczesny rynek charakteryzuje się niezwykle szybkim przepływem informacji, co sprawia, że jednym z najważniejszych wyzwań przedsiębiorców jest zabezpieczenie strategicznych danych i swojego know-how. Ochrona takich informacji nie tylko chroni przed nieuczciwą konkurencją, ale także zapewnia firmie stabilny rozwój oraz przewagę rynkową. W polskim prawie ta definicja tajemnicy przedsiębiorstwa została szczegółowo uregulowana w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Dzięki temu przedsiębiorca, który rzetelnie dba o poufność swoich danych, może korzystać z szerokiego wachlarza instrumentów prawnych pozwalających na zabezpieczenie przed wyciekiem lub nieuprawnionym wykorzystaniem cennych informacji. W niniejszym tekście omówimy zarówno definicję i zakres tajemnicy przedsiębiorstwa oraz skutki jej naruszenia.
Autor bloga:
Maciej Lipiński
radca prawny
+48 502 125 029
m.lipinski@lipinskiwalczak.pl
Tajemnica przedsiębiorstwa definicja ustawowa
Tajemnica przedsiębiorstwa to informacje o charakterze technicznym, technologicznym, organizacyjnym lub handlowym (bądź inne informacje posiadające wartość gospodarczą), które nie są powszechnie znane lub łatwo dostępne dla osób zwykle zajmujących się danym rodzajem informacji. Warunkiem objęcia danych informacji ochroną jest spełnienie łącznie trzech przesłanek:
Wartość gospodarcza
Pierwszą z przesłanek uznania informacji za tajemnicę przedsiębiorstwa jest ich wartość gospodarcza. Oznacza to, że informacje te muszą przedstawiać dla przedsiębiorcy realną lub potencjalną wartość – zarówno w wymiarze finansowym, jak i strategicznym. Mogą to być dane techniczne (np. schematy projektowe, prototypy), technologiczne (np. receptury, metody wytwarzania), organizacyjne (np. modele zarządzania, wewnętrzne procedury), a także handlowe (np. lista klientów, unikatowe strategie marketingowe). Informacje posiadające wartość gospodarczą przyczyniają się do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstwa, umożliwiając mu rozwój, optymalizację kosztów lub pozyskiwanie nowych kontrahentów.
Poufność
Kolejnym warunkiem jest to, że informacje te nie są powszechnie znane ani łatwo dostępne dla osób, które zazwyczaj zajmują się danym rodzajem informacji. Innymi słowy, nie można mówić o tajemnicy przedsiębiorstwa w przypadku danych, które krążą w przestrzeni publicznej lub które można łatwo pozyskać ze źródeł ogólnodostępnych (np. Internetu). Ważne jest, aby to, co stanowi treść informacji, nie było oczywiste, a jej uzyskanie wymagało istotnego nakładu pracy lub wiedzy specjalistycznej. Informacje objęte tajemnicą przedsiębiorstwa są zwykle znane jedynie wąskiemu gronu osób, które z racji pełnionych funkcji muszą posiadać do nich dostęp.
Działania w celu zachowania poufności
Ostatnia przesłanka dotyczy podjęcia odpowiednich środków zabezpieczających, które świadczą o tym, że przedsiębiorca aktywnie chroni dane informacje. Aby można było mówić o tajemnicy przedsiębiorstwa, należy wykazać, że uprawniony do korzystania z informacji dołożył należytej staranności, by zapobiec ich ujawnieniu. Takimi działaniami mogą być m.in. stosowanie umów o zachowaniu poufności (NDA) z pracownikami i kontrahentami, wprowadzenie procedur ograniczających dostęp do informacji (np. system haseł, szyfrowanie danych), ograniczanie kręgu osób, które faktycznie mają dostęp do poufnych dokumentów i zasobów.
Spełnienie każdej z tych trzech przesłanek łącznie decyduje o tym, czy dane informacje można zakwalifikować jako tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.
Ile trwa tajemnica przedsiębiorstwa?
Tajemnica przedsiębiorstwa może trwać przez nieograniczony czas, pod warunkiem że dana informacja nie przestaje spełniać wszystkich trzech ustawowych przesłanek – czyli nadal ma wartość gospodarczą, jest poufna oraz objęta odpowiednimi działaniami zapewniającymi jej ochronę. Dopóki powyższe warunki są zachowane, przedsiębiorca może korzystać z ochrony przewidzianej w przepisach. Dotyczy to zarówno kontrahentów jak i pracowników, z drobnym wtrąceniem.
Przykłady tajemnicy przedsiębiorstwa
Przykładami informacji, które mogą stanowić tajemnicę przedsiębiorstwa, są m.in.:
#1) Nieujawnione receptury – np. formuły stosowane w przemyśle spożywczym czy farmaceutycznym, takie jak przepis na napój gazowany czy skład kremu.
#2) Wewnętrzne procedury technologiczne – unikalne procesy produkcyjne lub sposoby wytwarzania, które zapewniają przewagę konkurencyjną (np. metoda obróbki materiału, know-how produkcyjne).
#3) Strategie marketingowe i biznesowe – plany rozwoju produktu, kampanie reklamowe, plany ekspansji na nowe rynki czy strategie cenowe.
#4) Listy klientów i dostawców – zwłaszcza informacje o kluczowych kontrahentach czy preferencjach klientów, które nie są powszechnie dostępne i mogą zapewniać korzyść na rynku.
#5) Finansowe i handlowe prognozy – dane dotyczące planowanych kosztów, przychodów, polityki cenowej czy planowanych inwestycji.
#6) Kody źródłowe oprogramowania – w przypadku firm informatycznych, unikalne fragmenty oprogramowania bądź rozwiązania w zakresie IT, które nie zostały ujawnione na zewnątrz.
#7) Modele zarządzania i wewnętrzne struktury organizacyjne – schematy decyzyjne, struktury działów, niepublikowane regulaminy i procedury postępowania.
Pod warunkiem że informacje te mają wartość gospodarczą, są poufne i podejmuje się działania w celu ich ochrony, mogą one być chronione jako tajemnice przedsiębiorstwa.
Kiedy informacja przestaje być tajemnicą przedsiębiorstwa?
Informacja przestaje być tajemnicą przedsiębiorstwa, gdy przestanie spełniać choćby jedną z trzech ustawowych przesłanek określonych w art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Oznacza to, że:
#1) Przestaje być poufna – na przykład w sytuacji, gdy stanie się powszechnie dostępna lub znana w środowisku branżowym,
#2) Przestaje mieć wartość gospodarczą – np. w rezultacie zmian rynkowych czy technologicznych informacja nie daje już przedsiębiorcy żadnej korzyści ani przewagi konkurencyjnej,
#3) Brak jest racjonalnych działań w celu zachowania poufności – jeśli uprawniony do korzystania z informacji zaprzestanie podejmowania realnych, adekwatnych środków ochrony (np. nie zawiera umów NDA, nie kontroluje dostępu do dokumentów, nie dba o odpowiednie procedury).
W każdej z powyższych sytuacji ustaje ochrona, jaką prawo przewiduje dla tajemnicy przedsiębiorstwa.
Kara za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa
Kary za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa mogą być orzekane zarówno na gruncie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (UZNK), jak i Kodeksu karnego (k.k.).
Przestępstwa z art. 23 UZNK
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przewiduje trzy rodzaje przestępstw dotyczących naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa (art. 23 ust. 1–3 UZNK). We wszystkich wypadkach grozi za nie grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
#1) Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa przez osobę, która legalnie poznała informację – dotyczy osoby, która miała prawo dostępu do informacji (np. pracownik, współpracownik), ale wbrew obowiązkowi wobec przedsiębiorcy naruszyła tajemnicę, wyrządzając poważną szkodę (art. 23 ust. 1 UZNK).
#2) Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa przez osobę, która nielegalnie weszła w posiadanie informacji – odnosi się do sytuacji, w której sprawca pozyskał informację w sposób nieuprawniony, a następnie tę tajemnicę naruszył (art. 23 ust. 2 UZNK).
#3) Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa przez osobę, która zapoznała się z informacją w trakcie postępowania sądowego – dotyczy osoby, która poznała informacje poufne dzięki udziałowi w postępowaniu (np. rozprawie, oględzinach akt) i potem je ujawniła (art. 23 ust. 3 UZNK).
Przestępstwo z art. 266 § 1 k.k.
Kodeks karny w art. 266 § 1 przewiduje odpowiedzialność karną za ujawnienie informacji poufnych wbrew przyjętemu na siebie zobowiązaniu – grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Może tu chodzić zarówno o tajemnicę przedsiębiorstwa, jak i inne poufne informacje, do których ktoś zobowiązał się zachować poufność (np. na podstawie umowy NDA, przepisów prawa pracy itp.).
Podsumowując, maksymalna kara za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa w oparciu o UZNK oraz art. 266 § 1 k.k. to pozbawienie wolności do lat 2. Oprócz odpowiedzialności karnej, sprawca może być również pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej, np. za naprawienie szkody wynikłej z ujawnienia lub wykorzystania poufnych informacji.
Karami za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa mogą być również kary umowne wynikające z odpowiednich umów o zachowaniu poufności (umów NDA).
Kim jestem?
Maciej Lipiński
Jestem radcą prawnym i wieloletnim praktykiem z tematyki nieuczciwej konkurencji. Niezależnie od tego, czy jesteś pokrzywdzony czy pozwanym, oferujemy Ci profesjonalne doradztwo prawne oraz kompleksową reprezentację w procesach sądowych.
Tel.+48 502 125 029
Mail: m.lipinski@lipinskiwalczak.pl
Dodaj komentarz