Każdego dnia na rynku ścierają się interesy wielu przedsiębiorstw. Każde z nich co dzień rywalizuje o klienta, zyski, a w praktyce o przetrwanie i rozwój. W nieustannym toku zmagań przedsiębiorcy nierzadko stąpają po wąskiej granicy uczciwej i nieuczciwej konkurencji. I choć normy funkcjonowania na rynku reguluje prawo to wciąż nie brakuje zachowań, które przekraczają granicę dozwolonej konkurencji. Z drugiej strony, przedsiębiorcy często odpierają wzajemne zarzuty o popełnienie czynów nieuczciwej konkurencji, gdyż każda stron ma inną interpretację obowiązujących w tym zakresie przepisów. Finalnie zatem częstokroć to Sąd rozsądzić musi czy dane zachowanie stanowi nieuczciwą konkurencję, czy też mieści się jeszcze w granicach walki fair play. Zarzucono Ci popełnienie czynu nieuczciwej konkurencji? Chcesz pozwać konkurenta, który według Ciebie gra nie fair? Przeczytaj nasz artykuł.

Autor bloga:
Maciej Lipiński
radca prawny

+48 502 125 029
m.lipinski@lipinskiwalczak.pl

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

Zasady konkurencji rynkowej określa ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Ustawa ta definiuje czym jest czyn nieuczciwej konkurencji, a także mechanizm kar i sankcji za dopuszczenie się tego rodzaju czynów. W czym zatem problem interpretacyjny? Definicja czynu nieuczciwej konkurencji zawarta w ustawie nie ma bowiem  charakteru zamkniętego. Obok ustawowego katalogu zawierającego wyliczenie działań, które jasno identyfikują czyny jako czyny niedozwolone jest także druga grupa opisanych zachowań, które spełniać mają przesłanki czynu niedozwolonego. Taka organizacja przyjęta w ustawie  ma oczywiście na celu szerokie zastosowanie przepisów do różnych sytuacji, do zmieniających się obyczajów kupieckich i innych, a także do innych przemyślanych działań konkurentów. Niestety, daje to tym samym pole do różnych interpretacji, w tym nadinterpretacji.

Nienazwane czyny nieuczciwej konkurencji

Ogólnie, jako czyn nieuczciwej konkurencji może być zakwalifikowane działanie, które spełnia każdy z trzech poniższych warunków:

#1. jest sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami,

#2. zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta,

#3. nie zostało szczegółowo opisane w ustawie o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji lub ustawie o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym.

Działania sprzeczne z dobrymi obyczajami

Czym zatem są dobre obyczaje w agresywnej przecież grze rynkowej? Działanie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego(w tym przypadku dobrymi obyczajami) to takie, które narusza powszechnie akceptowane normy, wartości i reguły etykiety. Chociaż nie zawsze są one ściśle określone prawnie, łamanie tych zasad może prowadzić do napięć, konfliktów i dezaprobaty społecznej. W odniesieniu do rynku są to praktyki, które zakłócają uczciwą konkurencję, wolny rynek i sprawiedliwe traktowanie wszystkich uczestników. Dla przykładu:

#1. Monopolizacja – czyli utrzymywanie kontroli nad znaczną częścią rynku przez jedną firmę lub grupę firm, ograniczając konkurencję i wpływając na ceny oraz wybór konsumentów.

#2. Tworzenie karteli – porozumienia między konkurencyjnymi firmami mające na celu kontrolowanie cen, podział rynku, ograniczenie produkcji czy blokowanie wejścia nowych konkurentów.

#3. Nadużycie pozycji dominującej – wykorzystywanie przez firmę swojej pozycji rynkowej do wprowadzania nieuczciwych praktyk, takich jak zmuszanie klientów do zakupu niechcianych produktów czy stosowanie różnych cen dla różnych odbiorców bez uzasadnienia ekonomicznego.

#4. Ustawianie przetargów – manipulowanie procesem przetargowym przez konkurencyjne firmy, które zawierają tajne porozumienia, aby uzgodnić, która firma wygra przetarg.

Działania te są szkodliwe dla rynku, ponieważ prowadzą do zniekształceń konkurencji, wyższych cen, ograniczonego wyboru dla konsumentów oraz hamowania innowacji.

Katalog czynów nieuczciwej konkurencji

By ułatwić proces klasyfikacji czynów nieuczciwej konkurencji ustawa zawiera również katalog czynów zidentyfikowanych już konkretnie jako nieuczciwe. Takimi czynami są:

#1. wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa, poprzez używanie firmy, nazwy, godła, skrótu literowego lub innego charakterystycznego symbolu wcześniej używanego, a więc podawanie się jako dane przedsiębiorstwo,

#2. fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wskazując bezpośrednio albo pośrednio na kraj, region lub miejscowość ich pochodzenia albo używanie takiego oznaczenia w działalności handlowej, reklamie, listach handlowych, rachunkach lub innych dokumentach,

#3. wprowadzające w błąd co do istotnych cech towarów lub usług, co do pochodzenia, ilości, jakości, składników, sposobu wykonania, przydatności, możliwości zastosowania, naprawy, konserwacji lub innych istotnych cech towarów albo usług, a także zatajenie ryzyka, jakie wiąże się z korzystaniem z nich,

#4. naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, a więc ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa,

#5. nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy z określonym przedsiębiorcą, nakłanianie osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę, na podstawie stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, do niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych albo innych obowiązków umownych, w celu przysporzenia korzyści sobie lub osobom trzecim albo szkodzenia przedsiębiorcy, analogicznie w odniesieniu do przedsiębiorców będących konkurentami rynkowymi

#6. naśladownictwo produktów, polegające na tym, że za pomocą technicznych środków reprodukcji jest kopiowana zewnętrzna postać produktu, jeżeli może wprowadzić klientów w błąd co do tożsamości producenta lub produktu,

#7. pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, czyli rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o danym przedsiębiorcy, które mają wywołać negatywne przekonanie o tym przedsiębiorcy w umysłach osób trzecich, klientów, partnerów biznesowych itd.

#8. utrudnianie dostępu do rynku, np. poprzez zaniżanie cen produktów, nieuzasadnione różnicowanie klientów, nakłanianie osób trzecich do odmowy sprzedaży innym przedsiębiorcom albo niedokonywania zakupu towarów lub usług od innych przedsiębiorców, pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży,

#9. przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną,

#10. nieuczciwa lub zakazana reklama, czyli taka która jest sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka, wprowadzająca klienta w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi, wykorzystujące lęki, przesądy lub łatwowierności dzieci, stanowiąca istotną ingerencję w sferę prywatności,

#11. organizowanie systemu sprzedaży lawinowej, polegającego na proponowaniu nabywania towarów lub usług poprzez składanie nabywcom tych towarów lub usług obietnicy uzyskania korzyści materialnych w zamian za nakłonienie innych osób do dokonania takich samych transakcji, które to osoby uzyskałyby podobne korzyści materialne wskutek nakłonienia kolejnych osób do udziału w systemie,

#12. prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym, wprowadzanie do obrotu przez sieci sklepów dyskontowych towarów w ilości przewyższającej 20% wartości obrotów z markami stanowiącymi własność właściciela sieci lub podmiotów zależnych,

#13. przekazanie przez wierzyciela informacji gospodarczej do biura informacji gospodarczej z naruszeniem ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych (Dz. U. z 2020 r. poz. 389) albo niezażądanie przez wierzyciela aktualizacji albo usunięcia informacji gospodarczej mimo zaistnienia obowiązku jej aktualizacji albo usunięcia zgodnie z tą ustawą.

Jak zapobiec nieuczciwej konkurencji?

Nie ma działań, które pozwolą przedsiębiorcy w 100% zapobiec jakimkolwiek przejawom nieuczciwej konkurencji. Z pewnością jednak, można wdrożyć działania, które ograniczą nieuczciwym konkurentom możliwości. Co zatem można zrobić?

#1. Monitorowanie rynku – regularne obserwowanie konkurentów pozwala na szybsze zauważenie nieuczciwych praktyk. Zgłaszanie takich przypadków odpowiednim organom regulacyjnym może pomóc w egzekwowaniu prawa i utrzymaniu uczciwej konkurencji.

#2. Zgłaszanie nieuczciwych praktyk – jeśli przedsiębiorca zauważy podejrzane działania konkurencji, warto zgłosić te obserwacje odpowiednim organom, takim jak urząd ochrony konkurencji i konsumentów np. przez stronę https://konkurencja.uokik.gov.pl/

#3. Współpraca z innymi przedsiębiorcami – organizacja i zacieśnianie współpracy z innymi uczciwymi przedsiębiorcami może prowadzić do wymiany doświadczeń, wspólnego opracowywania strategii obrony przed nieuczciwą konkurencją i tworzenia silniejszych sojuszy na rynku.

#4. Edukacja pracowników – wiele nadużyć zaczyna się niestety od pracowników, szkolenie pracowników na temat uczciwych praktyk biznesowych i konsekwencji naruszania prawa może pomóc zapewnić, że wszyscy w firmie działają zgodnie z zasadami uczciwej konkurencji.

#5. Ochrona bezpośrednia – znaki towarowe, patenty, systemy ochrony informacji poufnych, to narzędzia, które bezpośrednio zabezpieczą przedsiębiorstwo i jego produkty przed kopiowaniem

#6. Pozew – jeśli konkurent godzi w interes naszego przedsiębiorstwa, to możemy wystąpić przeciwko niemu na drogę sądową z roszczeniami o zaniechanie działań i naprawienie wyrządzonej szkody. Pozew poprzedzamy stosownym wezwaniem do zaprzestania naruszeń.

Gdzie zgłosić czyn nieuczciwej konkurencji?

Jak już wcześniej zostało wspomniane, czyn nieuczciwej konkurencji zgłosić można do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jest to instytucja, której celem jest monitorowanie rynku i przeciwdziałanie pojawiającym się nieprawidłowościom. Czyn nieuczciwej konkurencji, który godzi w interes przedsiębiorstwa zgłosić można oczywiście bezpośrednio do sądu. Pozew skierowany przeciwko przedsiębiorstwu, które gra nie fair, w zależności od rodzaju popełnionego czynu oprzeć można o przepisy prawa cywilnego lub złożyć formalne zawiadomienie w trybie prawa karnego.

O co można walczyć przed sądem?

Jakich roszczeń dochodzić może przed sądem przedsiębiorca, w stosunku do którego konkurent dopuścił się czynów wykraczających poza granicę uczciwej konkurencji? Oto czego można się domagać:

#1. zabezpieczenia roszczenia np. poprzez zajęcie rzeczy ruchomych lub nakazać obowiązanemu złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej sumy pieniężnej dla zabezpieczenia roszczeń,

#2. zaniechania niedozwolonych działań przez sprawcę,

#3. usunięcia skutków niedozwolonych działań,

#4. złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,

#5. naprawienia wyrządzonej szkody, na zasadach ogólnych (czyli na zasadzie winy),

#6. wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, na zasadach ogólnych,

#7. zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej lub ochroną dziedzictwa narodowego

#8. zniszczenie lub zaliczenie na poczet należnego odszkodowania wyrobów nieuczciwego konkurenta, ich opakowań, materiałów reklamowych i innych przedmiotów bezpośrednio związanych z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa.

Jak zatem widzimy, istnieje wiele możliwości dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia granic uczciwej konkurencji. Często przedmiot naruszeń dotyka sfer  stanowiących swoiste „być albo nie być” danej firmy na rynku. Dlatego tak ważne jest zabezpieczenie przedsiębiorstwa przed nieuczciwą konkurencją.

W razie zainteresowania prosimy o kontakt.

Kim jestem?

Maciej Lipiński

Jestem radcą prawnym i wieloletnim praktykiem z tematyki nieuczciwej konkurencji. Niezależnie od tego, czy jesteś pokrzywdzony czy pozwanym, oferujemy Ci profesjonalne doradztwo prawne oraz kompleksową reprezentację w procesach sądowych.

Tel.+48 502 125 029
Mail: m.lipinski@lipinskiwalczak.pl