W dniu 12 grudnia 2023 r. Trybunał Konstytucyjny podjął istotne orzeczenie, rozpatrując pytanie prawne Sądu Rejonowego w Jarosławiu, II Wydział Karny, dotyczące konstytucyjności tzw. „przepisu covidowego”. Chodziło o art. 15zzr1 ust. 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, który zawieszał bieg terminów przedawnienia w prawie karnym i prawie karnym skarbowym.

Trybunał orzekł, że wspomniany przepis jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Głównym problemem konstytucyjnym, który poruszyła sprawa, było dopuszczalne ograniczenie prawodawcy w zakresie terminów przedawnienia w prawie karnym i karnoskarbowym.

Przedmiotem kontroli była treść art. 15zzr1 ust. 1, który w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanego z COVID-19 zawieszał bieg przedawnienia karalności czynu oraz przedawnienia wykonania kary. Trybunał uznał ten przepis za niezgodny z konstytucją, co skutkowało umorzeniem postępowania w zakresie tego artykułu.

Warto zwrócić uwagę na fakt, że omawiany przepis został dodany do ustawy marcowej w kwietniu 2021 r. i obowiązywał od 27 czerwca 2021 r. do 1 października 2023 r., kiedy to został uchylony. Brak jasno określonego terminu oraz maksymalnego limitu czasowego zawieszenia biegu przedawnienia budził istotne zastrzeżenia.

Trybunał podkreślił, że decyzja o wprowadzeniu przedawnienia do systemu prawa leży w kompetencjach ustawodawcy, jednakże ustawodawca powinien działać spójnie i konsekwentnie. Przyjęty przepis, nieokreślając terminu obowiązywania zawieszenia, stworzył sytuację, w której przedawnienie mogło utrzymywać się przez czas nieokreślony, co naruszało zasadę ochrony zaufania do państwa i prawa.

Trybunał skupił się także na kuriozalnym powiązaniu funkcjonowania przepisu z decyzją ministra zdrowia, co uznano za niedopuszczalne w demokratycznym państwie prawnym.

W konkluzji, wyrok Trybunału usuwa z systemu prawnego skutek art. 15zzr1 ust. 1 ustawy marcowej. Przepis ten został uznany za nieproporcjonalny, naruszający konstytucję i wprowadzający niejasności co do biegu terminów przedawnienia.

Sędzia Andrzej Zielonacki wyjaśnił, że wyrok TK usuwa z systemu prawnego skutek, jaki wywierał art. 15zzr1 ust. 1 ustawy covidowej. Oznacza to, że skazani mają otwartą drogę do wznowienia zakończonych już postępowań. W sprawach, które są nadal w toku, sądy będą pomijać przepis przy orzekaniu i muszą stosować ogólne przepisy dotyczące biegu przedawnienia.