W poprzednim wpisie omówiłem szeroko zakaz konkurencji członka zarządu wynikający z samego Kodeksu spółek handlowych. 

Jak to jednak wygląda w przypadku, gdy członek zarządu ma podpisaną umowę o pracę? Czy oprócz ksh zakaz konkurencji wynika już z samego Kodeksu pracy?  Czy też, aby należycie chronić interes Spółki jako pracodawcy, konieczne jest podpisanie z członkiem zarządu odrębnej umowy o zakazie konkurencji?

W przypadku, gdy członka zarządu wiąże stosunek pracy to stosujemy art. 101¹ ust. 1 Kodeksu pracy.

Zgodnie z tym przepisem, w zakresie określonym w odrębnej umowie, pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji).

Zapisy te stosuje się również, gdy pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, zawierają umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy. Pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w art. 114 – 122 Kodeksu pracy.

Co do zasady odszkodowanie nie może przekraczać równowartości trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika. Co innego jeżeli członek zarządu będący na umowie o pracę wyrządził by szkodę z winy umyślnej (w tym przypadku umyślnie naruszyłby zakaz konkurencji i wyrządził tym szkodę). W takim przypadku, zgodnie z art. 122 Kodeksu pracy, byłby zobowiązany do jej naprawienia już w pełnej wysokości.

Jak wynika z przytoczonych przepisów dla skuteczności zapisów dot. zakazu konkurencji i tak wymagane jest zawarcie odrębnej umowy o zakazie konkurencji. Zakaz konkurencji pracownika nie wynika zatem co do zasady bezpośrednio z ustawy. Musi być umowa, czyli dokument z podpisami obydwu stron. Co istotne, umowa ta musi mieć formę pisemną pod rygorem nieważności. W umowie tej określamy, czy rozciąga się ona tylko na czas trwania stosunku pracy, czy też trwa nadal po jego ustaniu. Wprawdzie co do członka zarządu jest również zapis z omówionego w poprzednim wpisie art. 211 ksh, ale skupmy się na poniższym. 

W przypadku, gdy z członkiem zarządu podpisana zostanie umowa o zakazie konkurencji mająca obowiązywać także i po ustaniu stosunku pracy, to  Pracodawca (w tym przypadku Spółka) musi wypłacać byłemu członkowi zarządu (byłemu pracownikowi) comiesięczne odszkodowanie, nie niższe niż 25% ostatniego wynagrodzenia. Istotne jest, że krąg pracowników co do których stosuje się zakazy konkurencji po wygaśnięciu stosunku pracy nie powinien być zbyt szeroki i ograniczać się do tych podmiotów, które faktycznie miały dostęp do informacji, których ujawnienie narażałoby pracodawcę na szkodę. Zbytnia generalizacja i powszechność takich zakazów mogłaby być źle odebrana w ewentualnym sporze sądowym.

Ważne jest, że zakres zakazu konkurencji spoczywający na członku zarządu będącym pracownikiem Spółki może być przewidziany szerzej niż ten wynikający z omówionego we wcześniejszym wpisie (http://lipinskiwalczak.pl/nk/zakaz-konkurencji/odpowiedzialnosc-czlonka-zarzadu-zakaz-konkurencji-wynikajacy-z-kodeksu-spolek-handlowych/ ) art. 211 Kodeksu spółek handlowych.

Jakie formy może przybierać prowadzenie działalności konkurencyjnej przez pracownika członka zarządu?

Może to być wykonywanie pracy na rzecz innego podmiotu konkurencyjnego, posiadanie udziałów lub akcji w spółkach konkurencyjnych, pełnienie funkcji zarządczych lub nawet jako likwidator, syndyk etc. w spółkach konkurencyjnych. Ażeby mówić o działalności konkurencyjnej członka zarządu spełnione jednak muszą być łącznie dwa warunki: gdy jego uboczna działalność pokrywa się chociażby częściowo z tym, czym faktycznie zajmuje się pracodawca oraz działalność członka zarządu narusza lub zagraża interesowi pracodawcy. Musi być spełnione jedno i drugie i zarówno jedno i drugie w ewentualnym sporze powód musiałby wykazać.

Co istotne, naruszenie zasad konkurencji może uzasadniać wypowiedzenie umowy o pracę nawet wówczas, gdy nie było jednak zawartej odrębnej umowy o zakazie konkurencji. To samo dotyczy sytuacji, gdy pracownik ( w tym przypadku członek zarządu) nie chce podpisać umowy o zakazie konkurencji.

Gwarancją bezpieczeństwa dla Spółki jest dobre skonstruowanie umowy o zakazie konkurencji z członkiem zarządu, zdefiniowanie działaności konkurencyjnej oraz określenie jakie podmioty uznajemy za konkurencje.

Służymy profesjonalną pomocą we wszystkich aspektach związanych z relacją członek zarządu – Spółka.

Maciej Lipiński, Radca prawny, specjalista ds. nieuczciwej konkurencji

tel. 502125029